استان : خراسان رضوی
آدرس :
مشهد مقدس- مرقد مطهر حضرت امام رضا(ع)
توضیحات :
مرقد مطهر هشتمین اختر آسمان امامت و ولایت حضرت علی ابن موسی بن جعفر,امام رضا(ع) قبله گاه دلهای مومنین در شهر مشهد مقدس است. ولی داستان چه بوده است که مشهد به نام کنونی آن به چنین شهر بزرگ تبدیل و پذیرای بیشترین زائرین از اقصی و نقاط کشورمان، میباشد؟
امام رضا(ع) در سال 190 هجری قمری در زمان هارون الرشید یکی از خلفای عباسی، درشهر مدینه می زیسته و دوران امامت پدر بزرگوار ایشان مصادف با جور و ظلم و ستم هارون برآل اهل بیت و به خصوص امام موسی بن جعفر بوده است. یکی از اهداف خلفای جور برداشتن مخلین نظام خود، بوده است به همین سبب هارون نیز در صدد شهادت امام بوده که موفق نمی شود . پس از هارون فرزندش امین به حکومت رسیده لیکن این حاکم نیز غرق در خوشگذرانی و امور دنیوی شده تا جایی که ضعف حکومت او را فرا گرفته و توسط مامون برادرش شکست خورده و کشته میشود و پس از امین ، مامون عباسی حکومت را به دست گرفته و با اقتدار به پیش می راند. از آنجا که هدف پدرش هارون از میان برداشتن امام معصوم حضرت رضا (ع)بود در سال 200 هجری قمری مصادف با 195 هجری شمسی به دسیسه ی ولایتعهدی خود، امام را از مدینه، مرکز امامت، به مرو فرا میخواند که از طرفی کنترل اعمال و رفتار امام را عهده دار باشد و از طرفی به نرمی امام را مرکز حکومت خود دور کرده و در اصل از بین ببرد.
امام به ناچار دعوت اجباری وی را علی رقم میل باطنی قبول و به مرو سفر میکند که خود این سفر به پارس منشا بسیاری از خیرات بوده است که مجال نوشتن نیست.
در سال 203 هجری قمری و پس از تحمل نماد الوهیت و عدالت و علو انسانیت امام رضا از طرف مامون و طاقت نیاوردن وی از بسیار دانایی و توانایی آن بزرگوار به طریقی ناجوانمردانه و با مسموم نمودن ایشان به زندگی و امامت آن بزرگوار خاتمه داد.
مامون حتی پس از شهادت آن بزرگوار نیز از زائرین مرقدش هراس داشت بدن مطهر امام را طبق وصیت خود حضرت به منطقه ای واقع در حوالی طوس و مرو در روستای سناباد برده و به خاک سپرده شود. این مکان کم کم و طی گذشت چندین سال به مشهد یعنی محل شهادت شهرت یافت و با ساخت و ساز در حریم حرم به شهر بزرگ کنونی یعنی شهر مشهد مبدل گردید.
از جمله اماکن مهم و تاریخی حرم مطهر نقاره‌خانه است که اکنون بر روی ایوان شرقی صحن انقلاب قرار دارد.
بنابر شواهد تاریخی نقاره‌زنی در آستان مقدس رضوی از دوره غزنویان مرسوم گردیده و در قرون پس از آن ادامه یافته است. بنا به رسم قدیم در طول سال به استثنای محرم و صفر، در هر شبانه روز دو نوبت دقایقی قبل از طلوع و غروب آفتاب و ولادت ائمه اطهار(ع) به استثنای شهادت‌ها، نقاره با طنین خاصی نواخته میشود.
سقاخانه اسماعیل طلایی
این بنای زرین در میان صحن انقلاب قرار دارد. بنا بر متون قدیم، بین سال‌های 1144 تا 1145ق به دستور نادرشاه افشار سنگابی را یکپارچه از سنگ مرمر با ظرفیت سه کر، از هرات به مشهد آوردند و شخصی به نام استاد اسماعیل طلاکار بر فراز سنگاب پوششی هشت ضلعی و سقفی گنبدی شکل بنا نهاد و آن را طلا کاری کرد. سقف گنبدی شکل سقاخانه بر روی پایه‌هایی از سنگ مرمر کنده‌کاری شده و کاشی قرار دارد و سطح آن از بالای کاشی پایه‌ها با خشت‌های مطلا و پیرامون آن با اسماء الله تزیین شده است.
مسجد جامع گوهرشاد
واقع در مجموعه معماری حرم مطهر حضرت رضا(ع) که در زمره مشهورترین و عظیم‌ترین مسجد چهار ایوانی ایران در سال 821ه.ق به امر « گوهرشاد آغا» همسر شاهرخ تیموری بنا گردید. وسعت این مکان 9309 مترمربع و مشتمل بر چهار ایوان، یک گنبد و گنبدخانه، هفت شبستان، چندین در ورودی و یک صحن است. علاوه بر وجود گنبدی بزرگ بر فراز ایوان قبله (مقصوره)، در طرفین آن دو مناره‌ی زیبا به ارتفاع تقریبی 40 متر قرار دارد. کتیبه ایوان توسط هنرمند دوره تیموری و فرزند گوهرشاد و شاهرخ، یعنی «بایسنقر میرزا»، از بهترین ثلث‌نویسان آن عصر خوشنویسی شده، که حاشیه دور ایوان را آراسته است. از دیگر نفایس این مسجد جامع منبری با تزیینات منبت کاری از چوب گردو و گلابی است که در ساخت آن هیچ‌گونه میخ و یا فلز به کار گرفته نشده و به نام «منبر صاحب الزمان(ع)» مشهور میباشد. این بنای باشکوه توسط معمار معروف ایرانی دوره تیموری «قوام‌الدین شیرازی» بنیان گردیده است.
مدرسه دودر
از جمله بناهای تاریخی واقع در مجموعه حرم مطهر امام هشتم(ع)، باید از ساختمان مدرسه امیر سیدی موسوم به «یوسفیه» یا «دودر» نام برد که در غرب حرم مطهر و مقابل مدرسه دیگری به نام پریزاد واقع شده است. این بنا در سال843ق ساخته شده و از نوع ابنیه چهار ایوانی و دارای غرف و حجره‌هایی بر طرفین ایوان‌ها در دو طبقه است که از نظر شکل و وسعت با یکدیگر تقارن چندانی ندارند. مدرسه دارای 600 مترمربع مساحت و 32 حجره است. در زیر گنبد جنوب شرقی بنا، سنگ قبر بانی آن «غیاث‌‌الدین امیر یوسف خواجه بهادر» دیده میشود. وی در سال 846ق وفات یافته است. گنبد غربی مدرسه نیز گورگاه «امیر سیدی» از امرای بزرگ عهد تیموری و خاندان بانی مدرسه است. فضای معماری بنا پس از زلزله سال 1084ق، در سال 1088ق به امر مادر شاه سلیمان صفوی مرمت شده است.
مدرسه پریزاد
این بنای تاریخی در حرم مطهر واقع گردیده و بنیان آن را به «پریزاد خانم» از منسوبان گوهرشاد آغا تیموری نسبت می‌دهند. بنای مزبور از ابنیه سده نهم هجری بوده و حدوداً همزمان با اتمام جامع گوهرشاد ساخته شده است. مدرسه پریزاد بنایی است نسبتاً کوچک در دو طبقه که به قولی جهت سکونت طلاب، علما و مدرسانی که به قصد تدریس یا زیارت و وعظ به مشهد می‌آمدند برپا گردیده است. این بنای چهار ایوانی مشتمل بر غرفه‌ها و حجره‌هایی به انضمام تزیینات آجرکاری، کاشیکاری و نقوش اسلیمی است. به استناد مضمون یکی از کتیبه‌ها، این مدرسه نیز بعد از وقوع زلزله سال 1084ق، در سال 1091 به دستور «نجف قلی خان بیگلربیگی» مرمت شده است.
ا
فهرست 
